Polska to wiadomo. Najkrócej mówiąc należymy do Europy. Rosja jest zła. Ukraina? I w tym punkcie łapiemy haust powietrza i... Myślimy co powiedzieć. Krótko mówiąc każdy z nas “wie” jak to wygląda dzisiaj, a ja nie czuję się na siłach polemizować z takimi opiniami. Pójdę na łatwiznę i spróbuję odnieść się do mniej emocjonalnego momentu w tej opowieści.
Zacznijmy od początku. Tak, to będzie “nudna” historia. A może jednak nie. Tym co już najeżdżają kursorem na przycisk “powrót” od razu zastrzegam, że nie będzie tu nic w stylu: “o wielkiej zachodniej cywilizacji i zagrożeniach ze wschodu” itp.
Dla jasności spróbujemy to ponumerować:
1.Mówię tu o kulturach, które rozwijały się na terenie współczesnych państw Polski, Rosji i Ukrainy. Opowieść rozpoczynam w wieku X. W zasadzie kończę w XII.
2.Kwestię utożsamiania ówczesnych państw z dzisiejszymi pozostawiam czytelnikowi. Przypomnę tylko, że populacja tych terenów podległa wielu zmianom do obecnych czasów. Podobnie rzecz się ma z kulturą, systemami politycznymi, nie mówiąc już o interesach i oczekiwaniach wobec sąsiadów. Reasumując mówię o Królestwie Polskim, Rusi Kijowskiej i Moskwie, która pojawia się najpóźniej.
Czas na wywołanie emocji. Stawiam tezę że to księstwa Ruskie stały na wielokrotnie wyższym poziomie cywilizacyjnym niż ziemie polskie. Jeżeli do tej pory nie opuściłeś tego uroczego zakątka internetu, masz okazję dowiedzieć się dlaczego tak uważam. Po prostu, były one bogatsze, wykształcili o wiele bardziej rozwinięty język, a ich kontakty z tak zaawansowanymi centrami świata jak obszar morza Śródziemnego, trwały znacznie dłużej.
Literatura Rusińska to piękne pieśni, latopisy, byliny. Na przykład “Słowo o wyprawie Igora”. A teraz spróbujmy sobie przypomnieć jakąś książkę napisaną oryginalnie w języku polskim w okresie XI lub XII wieku. Warto odnotować, że żyjący w pomiędzy 1053-1125 książę ruski Włodzimierz II Monomach, samodzielnie pisze “Pouczenija” - dydaktyczny traktat o moralności. A w Polsce mamy jedynie krótką frazę ojczystego języka w Księdze Henrykowskiej. Brzmiała: “day ut ia pobrusa, a ti poziwaj” (nawiasem mówiąc jest to zacytowana wypowiedź Czecha). Co ważne powstała dopiero po 1268 roku, podczas gdy na Rusi całe książki w rodzimy języku były pisane od przeszło dwustu lat.
Gigantyczne znaczenie Kijowa dla handlu nie powinno dziwić ze względu na usytuowanie pomiędzy Bizancjum a północą europy. Nie bez znaczenia był długi okres czasu jaki miał Kijów na swój rozwój. Jego historia sięga V wieku. Dość stwierdzić że nie nie miał on żadnego godnego rywala na terenie Polski, pod względem wielkości, bogactwa i znaczenia polityczno-handlowego.
To wszystko nie powinno dziwić jeśli weźmiemy pod uwagę dynamiczny charakter tworzenia przez wikińskich najeźdźców państwa Rusi Kijowskiej. Idące za tym kontakty polityczne, rozwiniętą sieć handlową (Tak, wikingowie to nie tylko grabienie wiosek). Oczywiście ogromne znaczenie miała akcja chrystianizacyjna, która była prowadzona na sto lat wcześniej przed chrztem Mieszka I.
Miało też być o Moskwie. Ujmę to najkrócej jak się da. Za pojawienie się Moskwy jako bytu politycznego odpowiada wielki książę Kijowski Jerzy I Długoręki (syn wspomnianego wcześniej Włodzimierza Monomacha). Nie ma sensu rozpisywać się osobno o kulturze Moskiewskiej, która w tamtym okresie była praktycznie tożsama z rusińsko-kijowską.
Jak widzimy pod względem cywilizacyjnym na starcie zostaliśmy mocno wyprzedzeni przez wschodnich sąsiadów (oczywiście nie twierdzę, że taki stan się utrzymał do tej pory). Dlatego historyczne wycieczki mające udowodnić wielkość i wspaniałość Polski i Polaków mimo swojej emfazy i patosu, kończą się najczęściej w śmiesznym brodzeniu po bagnie historycznych mitów i półprawd.
